Cumhurbaşkanı Erdoğan dün tekrar Kanal İstanbul projesini yapmakta kararlı olduklarını belirtirken, Türk boğazlarından geçiş yapan gemi sayısındaki düşüş 2020’de de devam etti. İktidar 10 yıldır İstanbul Boğazı’ndaki gemi trafiğini azaltmak için Kanal İstanbul projesinin yapılması gerektiğini savunuyor. Ancak veriler, trafiğin azalmakta olduğuna işaret ediyor. 2019'da 41 bin 112 geminin geçtiği İstanbul Boğazı'ndan 2020'de 38 bin 404 adet gemi geçti. 1 yıldaki düşüş oranı yüzde 6,6 oldu. Gemi adediyle birlikte geçen gemilerin toplam tonajında da düşüş kaydedildi. 2019'da 638,9 milyon gros ton olan rakam, 2020'de yüzde 3 düşüşle 619,8 milyon gros tona geriledi. Bu dönemde Çanakkale Boğazı'ndan geçiş yapan gemi adedi yüzde 4 düşüşle 43 bin 759'dan 42 bin 36'ya geriledi. Toplam tonaj da yüzde 1,5 düşüşle 872,3 milyon gros tondan 858,8 milyon gros tona geriledi.

GEMİ GEÇİŞ ADETLERİ UZUN SÜREDİR DÜŞÜYOR

Kanal İstanbul projesini gündeme getiren hükümet “İstanbul Boğazı'nda ileride artacak gemi trafiği kaza ihtimalini ve buna bağlı riskleri de artıracak” diyor. Nitekim Kanal İstanbul'un ÇED raporunda “Dünya'daki ekonomik faaliyetlerin her geçen yıl artması, İstanbul Boğazı'ndan geçen gemi sayısının da buna paralel olarak artmasına sebep olmuştur” deniliyor. Ancak gemi trafiği giderek azalıyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü verileri de bu durumu ortaya koyuyor.
2007 yılında 56 bin 606 adet gemi geçen İstanbul Boğazı'ndan 2020'de geçen gemi adedi 38 bin 404. Sadece pandemi yılı olan 2020'de değil, uzun süredir boğazdan geçen gemi sayısında düşüş eğilimi bulunuyor. Bu açıdan Kanal İstanbul'un ÇED raporunda yer alan ve 2017'de 42 bin 904 olan İstanbul Boğazı'ndan geçiş yapan gemi sayısının 2025'de 53 bin 860'a, 2035'te 64 bin 909'a yükselmesi mümkün görünmüyor. Tersine 2017 sonrası geçiş sayılarının düştüğü görülüyor.

TÜRKİYE BOĞAZLARDAN DAHA FAZLA GELİR ELDE EDEBİLİR

İstanbul Gemi Trafik Hizmetleri eski Müdürü Tuncay Çehreli'nin Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü raporlarından aktardığına göre, Türk boğazlarından 2019 yılında geçiş yapan 42 bin gemiden Montrö anlaşmasına dayanılarak alınan fener, tahlisiye ve sağlık ücretlerine ilave olarak, kılavuzluk ve römorkör hizmetleri dahil toplam 143 milyon dolarlık gelir elde edildi. Çehreli'ye göre, 1981 yılında yapılan yanlış hesaplama düzeltilerek bu geliri ciddi şekilde artırmak mümkün.
Ancak hükümet bu yol yerine yüksek maliyetli Kanal İstanbul projesini gündeme getiriyor. Prof. Dr.Uğur Emek'in hesaplamasına göre, Kanal İstanbul'un maliyeti 60 milyar doları bulacak. Emek, Mart 2020’de yaptığı hesaplamada, Boğazlardan uğraksız/transit geçen ve 1000 ton yük taşıyan bir geminin 385,41 dolar ödediğini ancak Montrö Sözleşmesi’ndeki hesaplamaya göre bunun 8 bin 311 dolar olması gerektiğini belirtmişti. (SÖZCÜ)