NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, korona virüs (Covid-19) salgınından bu yana ilk kez Belçika'nın başkenti Brüksel’de yer alan NATO Karargahında başlamıştı. ABD Başkanı Joe Biden'ın ABD Başkanı olarak ilk kez, Almanya Başbakanı Angela Merkel'in ise görevinden ayrılmadan son kez katıldığı zirve olması bakımından önem taşıyan Zirve’de, Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan temsil etti. Aralarında Erdoğan'ın da bulunduğu liderler, İlk olarak NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından karşılanmasının ardından aile fotoğrafı çekilmesinin ardından toplantı salonun geçmiş, Cumhurbaşkanı Erdoğan ise toplantıya geçiş sırasında Stoltenberg ve Biden ile kısa sohbet etmişti. Liderler arasında birçok konunun masaya yatırıldığı NATO Liderler Zirvesi’nin sona ermesinin ardından NATO tarafından resmi internet sitesi üzerinden yapılan açıklamada ise, Liderlerin aldığı ortak kararlara ilişkin bir bildiri yayınlandı. Ayrıca Genel Sekreter Stoltenberg, Zirve sonrası düzenlenen basın toplantısına katılarak, Zirve’ye ilişkin açıklamalarda bulundu.

“MEMNUNİYETLE KARŞILIYORUZ”

Maddeleri arasında NATO’nun denizcilik duruşunu güçlendirmeye ve deniz iletişim hatlarını korumaya devam ettiğinin yer aldığı bildiride NATO, Türkiye’de NATO Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi’nin kurulmasını memnuniyetle karşıladıklarını bildirerek,”Türkiye’de NATO Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi’nin kurulmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Kritik denizaltı altyapımıza yönelik olası tehditlere ilişkin farkındalığı sürdüreceğiz ve bunları ulusal düzeyde ve gerektiğinde toplu olarak ele almaya devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.

TÜRKİYE İÇİN ÖZEL OLARAK HAZIRLANDI

Yayınlanan bildiride güvence önlemlerinin yürürlükte kalmaya devam ettiğini ve Türkiye için özel olarak hazırlanmış güvence önlemlerine katkılarını arttırarak, bu önlemlerin uygulanmasına olan bağlılığın sürdüğüne dikkat çeken NATO, “Tatbikatlar ve çeşitli hava, kara ve denizcilik faaliyetleri dahil olmak üzere güvence önlemlerimiz yürürlükte kalmaya, güvence ve caydırıcılık için temel gereksinimi sağlamaya devam ediyor. Türkiye için özel olarak hazırlanmış güvence önlemlerimize katkılarımızı artırdık ve bunların tam olarak uygulanmasına olan bağlılığımızı sürdürüyoruz. Herhangi bir beklenmedik duruma yanıt vermek ve Müttefikleri güçlendirmek adına kısa sürede görevlendirilmeye hazır olan Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Kuvveti (VJTF) de dahil olmak üzere bir dizi gücümüz var” dedi.

“FÜZE ATIŞLARINA KARŞI TEYAKKUZ HALİNDEYİZ”

Menzili, NATO üye ülkelerinin topraklarını kapsayan bir takım füzelere sahip olan Suriye’den gelen balistik füze tehdinin değerlendirilmeye devam ettiğini ve Suriye’den Türkiye’yi tekrar vurabilecek veya hedef alabilecek füze atışlarına karşı teyakkuz halinde olduklarını kaydeden NATO bildiride, “Suriye, menzili NATO topraklarının bir kısmını ve bazı ortaklarımızın topraklarını kapsayan kısa menzilli balistik füzelerin bir envanterini elinde tutuyor. Suriye, kendi nüfusuna karşı bu füzeleri yoğun bir şekilde kullandı. Suriye’den Türkiye’yi tekrar vurabilecek veya hedef alabilecek füze atışlarına karşı teyakkuz halindeyiz. Suriye’den gelen balistik füze tehdidini izlemeye ve değerlendirmeye devam ediyoruz” ifadelerini kaydetti.

“MİNNETTARLIĞIMIZI YİNELİYORUZ”

Suriye’de yaşanan çatılmaların 11. yılına girdiğini, bu durumun ise bölgenin istikrarı ve NATO’nun güneydoğu sınırının güvenliği üzerinde önemli sonuçlar oluşturmaya devam ettiğini belirterek, ateşkes çağrısında bulunan NATO Liderleri yayınlanan bildiride, şöyle denildi;

*Suriye’deki çatışmalar 11. yılına girdi ve bölgenin istikrarı ve NATO’nun güneydoğu sınırının güvenliği üzerinde önemli sonuçlar oluşturmaya devam ediyor. Sonuçları konusunda endişeli ve ihtiyatlı olmaya devam ediyoruz. NATO topraklarını ve sınırlarını her türlü tehdide karşı savunma ve Suriye’den kaynaklanan zorlukları ele alma kararlılığımızı yineliyoruz.

*Suriye halkının ihtiyaçlarını karşılamak adına ülke çapında bir ateşkes ve Birleşmiş Milletler (BM) sınır ötesi insani yardımın en az 12 aylık bir süre için yeniden yetkilendirilmesi ve genişletilmesi çağrısında bulunuyoruz. Milyonlarca Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaptığı için müttefikimiz Türkiye’ye minnettarlığımızı yineliyoruz.

FON SAĞLAMAYI KABUL ETTİ

Bildiride, NATO Liderleri’nin Afganistan’ın başkenti Kabil’de yer alan Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın çalışmaya devam etmesini sağlamak adına geçiş finansmanı sağlamayı kabul ettiğini kaydeden NATO, “Afganistan’ın dünya ile bağlantısının yanı sıra, kalıcı bir diplomatik ve uluslararası varlığın önemini kabul eden NATO, Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nın sürekli çalışmasını sağlamak için geçiş finansmanı sağlayacaktır. Ayrıca, ilgili uluslararası ve bölgesel ortaklarla Afganistan konusunda diyaloğu hızlandıracağız” dedi.

“OKULDAKİ İLK GÜN GİBİYDİ”

NATO Liderler Zirvesi sonrası düzenlenen basın toplantısında sözlerine Zirve’ye ilişkin görüşlerini dile getiren Stoltenberg, Zirve’nin gerçekten transatlantik bir aile olarak veya İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın nitelendirdiği şekilde, toplantının okuldaki ilk gün gibi geçtiğini kaydetti. “Çok güzel bir toplantıyı yeni bitirdik, NATO Zirvesi. Gerçekten transatlantik bir aile olarak ya da İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın da dediği gibi, birlikte olmak ve yüz yüze tekrar bir araya gelmek gerçekten harikaydı, okuldaki ilk gün gibiydi, eski arkadaşlarınızı tekrar görmek gibiydi. Ve odadaki atmosfer gerçekten buydu” ifadelerini kullandı. Ayrıca konuşmasında, NATO ittifakı adına yeni bir sayfa açıldığını ve güvenlik konusunda önemi surları ele alarak, kapsamlı kararlara varıldığını aktaran Stoltenberg, Biden’ın ABD’nin NATO’ya bağlılığı konusunda güçlü bir mesajlar verdiğini kaydetti. Stoltenberg, “Bugün İttifakımız için yeni bir sayfa açıyoruz. Güvenliğimiz için önemli sorunları ele aldık ve kapsamlı kararlar aldık. Başkan Biden’dan, ABD’nin NATO’ya bağlılığı konusunda güçlü bir mesaj ve karşılığında diğer Müttefiklere de aynı derecede güçlü bir bağlılık duyduk. Tüm liderler, küresel rekabet çağında değerlerimizi ve çıkarlarımızı savunmak için Avrupa ve Kuzey Amerika’nın NATO’da birlikte güçlü durması gerektiği konusunda hemfikirdi. Özellikle Rusya ve Çin gibi otoriter rejimlerin kurallara dayalı düzene meydan okuduğu bir zamanda. Müttefikler, Cenevre’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yapacağı görüşme öncesinde Biden ile bugünkü istişareleri memnuniyetle karşıladı” dedi.

“RUSYA İLE İLİŞKİMİZ SOĞUK SAVAŞ’TAN BU YANA EN DÜŞÜK NOKTASINDA”

Konuşmasında, Rusya ile NATO ilişkilerine değinerek, taraflar arsındaki ilişkilerin Soğuk Savaş’tan bu yana en düşük olduğu dönemde olduğunu ve Moskova’nın saldırgan eylemlerinin NATO’nun güvenliği için bir tehdit olduğunu aktaran Genel Sekreter Stoltenberg, “Rusya ile ilişkimiz Soğuk Savaş’tan bu yana en düşük noktasında ve Moskova’nın saldırgan eylemleri güvenliğimiz için bir tehdittir. NATO, savunma ve diyalog konusundaki ikili yaklaşımımıza bağlılığını sürdürmektedir. Konuşmaya hazır kalırken, konumlarımızı netleştirmek, yanlış anlaşılmaktan kaçınmak ve tırmanmayı önlemek için savunmamızı güçlü tutacağız” ifadelerini kullandı. Ayrıca Ukrayna’nın, NATO’ya girmesine izin verilip verilmemesinin Rusya’ya bağlı olmadığını ve Moskova’nın böyle bir karar üzerinde “veto” yetkisi olmadığını bildiren Stoltenberg, “Her ulusun kendi yolunu seçme hakkı vardır. Mesaj ise, Ukrayna’nın ne zaman NATO üyesi olabileceğine karar vermenin, Ukrayna ve 30 müttefike ait olduğudur. Rusya, komşularının yapabileceklerini veto edemez” dedi.

“TAMAMEN DESTEKLİYORUZ”

NATO’nun, ABD ile Rusya arasındaki son nükleer güç anlaşması olan Yeni Başlangıç (New START) anlaşmasının 3 Şubat tarihinde alınan uzatılması kararını tamamen desteklediğini bildiren Stoltenberg, “Yeni Başlangıç anlaşmasını uzatma kararını tamamen destekliyoruz. Gelecekteki silahların kontrolüne ilişkin yeni stratejik görüşmeleri memnuniyetle karşılarız” dedi.
Ayrıca Ukrayna ve Gürcistan ile dayanışma içinde olduklarını aktaran Stoltenberg, “Değerli ortaklarımız Ukrayna ve Gürcistan ile dayanışma içindeyiz ve reformlarını desteklemeye, onları NATO’ya yaklaştırmaya devam edeceğiz” ifadelerini aktardı.

“TÜRKİYE ELBETTE BU ÇABALARDA KİLİT ROL OYNUYOR”

Türkiye’nin, Afganistan’daki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın çalışmaya devam etmesini sapğlamak adına yapılan çalışmalarda kilit rol oynadığını aktaran NATO Genel Sekreteri Stoltenberg basın toplantısında yaptığı konuşmada, “NATO ve müttefikleri şuan Kabil’deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın çalışmaya devam etmesinin nasıl sağlanacağı üzerinde çalışıyorlar. Bugün zirvenin oturum aralarında da görüşmeler oldu. Türkiye elbette bu çabalarda kilit rol oynuyor. Tam olarak nasıl yapılacağı üzerinde çalışıyoruz, fakat uluslararası bir havalimanı işletmemizi sağlamak adına NATO ve NATO müttefiklerinden güçlü bir taahhüt var” dedi.

“BUGÜNKÜ ZİRVEDE ÇİN’İ DE ELE ALDIK”

Liderlerin, Çin’in artan etkisi ve uluslararası politikalarının İttifak’ın güvenliğine meydan okuduğu yönünde görüş birliğine vardığını aktaran Stoltenberg, Çin’in, Washington Antlaşması’nda yer alan temel değerlerle çelişen zorlayıcı politikalarından endişe duyduklarını ve Çin’in, nükleer cephaneliğini daha fazla savaş başlığı ve gelişmiş atım sistemleri ile hızla genişlettiğini kaydetti. Stoltenberg, şunları kaydetti;

*Bugünkü zirvede Çin’i de ele aldık. Müttefikler arasında güçlü bir görüş birliği var. Çıkarlarımıza dayanarak, silah kontrolü ve iklim değişikliği gibi konulara girme fırsatları görüyoruz. Fakat Çin’in artan etkisi ve uluslararası politikaları, İttifak’ın güvenliğine meydan okuyor.

*Liderler, bir İttifak olarak bu tür zorlukları birlikte ele almamız ve güvenlik çıkarlarımızı savunmak için Çin ile ilişki kurmamız gerektiği konusunda anlaştılar. Çin’in, Washington Antlaşması’nda yer alan temel değerlerle çelişen zorlayıcı politikalarından endişe duyuyoruz. Çin, nükleer cephaneliğini daha fazla savaş başlığı ve daha fazla sayıda gelişmiş atım sistemi ile hızla genişletiyor.

*Bu, askeri modernizasyonunu uygulamada şeffaf değildir. Bu, Avrupa-Atlantik bölgesindeki tatbikatlar da dahil olmak üzere Rusya ile askeri işbirliği yapıyor. Çin’in dezenformasyon kullanması konusunda da endişelerimiz devam ediyor. NATO Liderleri, Çin’i uluslararası taahhütlerini yerine getirmeye ve uluslararası sistemde sorumlu davranmaya çağırdı. Büyük bir güç olarak rolüne uygun bir şekilde, uzay, siber ve deniz alanları da dahil olmak üzere.

Ayrıca Genel Sekreter Stoltenberg, NATO’nun Çin’in ekonomik ve askeri yükselişini görmezden gelmesinin hiçbir yolu olmadığını ve Çin’in, savaşın doğasını değiştirme potansiyeline sahip yeni yıkıcı teknolojilere yaptığı yatırımın altını çizdi.

Stoltenberg, “Çin yakında dünyanın en büyük ekonomisi olacak, zaten en büyük 2. savunma bütçesine ve en büyük donanmaya sahipler. Otonom sistemler, otonom sistemler, yüz tanıma ve yapay zeka gibi yeni yıkıcı teknolojilere yatırım yaparak ve bunları daha önce neredeyse hiç görmediğimiz bir şekilde savaşın doğasını değiştirme sürecinde olan farklı silah sistemlerine yerleştirmek de dahil olmak üzere, yeni modern yeteneklere büyük yatırım yapıyorlar” dedi.

“8 KİLİT ALANDA SOMUT KARARLAR ALDIK”

Konuşmasında, Liderler Zirvesi’nde NATO 2030 gündemi üzerinde Liderlerin, 8 kilit alanda samut karar aldığını ve bu alınan kararların neler olduğuna ilişkin açıklamada bulunan Stoltenberg, şu ifadeleri kullandı;

*Bugün Liderler, iddialı NATO 2030 gündemimizi ittifakın bugünün ve yarının zorluk ve tehditleriyle yüzleşebilmesini sağlamak için kabul etti. 8 kilit alanda somut kararlar aldık. İlk olarak, güvenliğimizle ilgili tüm konularda istişareler ve ortak eylemler için NATO’yu transatlantik forum olarak geliştirme konusunda anlaştık.

*Siyasi istişaremizi ve koordinasyonumuzu güçlendirmeye ve genişletmeye karar verdik. İkincisi, Avrupa-Atlantik bölgesinin savunmasında çerçeve olarak NATO’yu güçlendirerek, caydırıcılığımızı ve savunmamızı güçlendirmeyi kabul ettik ve 2014’te verdiğimiz Savunma Yatırım Taahhüdü’nü yeniden taahhüt ediyoruz.

*Üçüncüsü, NATO liderlerinin yeni bir dayanıklılık taahhüdü ile toplumlarımızın direncini güçlendirme konusunda anlaştık. Kritik altyapımızı korumak için NATO çapında dayanıklılık hedefleri ve somut ulusal hedefler geliştireceğiz. Dördüncüsü, teknolojik üstünlüğümüzü keskinleştireceğiz. Müttefikler, Kuzey Atlantik için Savunma İnovasyonu Hızlandırıcısı (DIANA) başlatmayı kabul ettiler.

*Yeni kurulan şirketler, endüstri ve üniversitelerle birlikte çalışan bu merkez, transatlantik işbirliğini teşvik edecek ve Müttefikler arasındaki boşlukların önlenmesine yardımcı olacaktır. Müttefikler ayrıca, gelişmekte olan ve yıkıcı teknolojiler üzerinde çalışan yeni şirketlere yatırım yapmak için bir NATO İnovasyon Fonu kurmaya karar verdiler. Beşincisi, kurallara dayalı uluslararası düzeni korumak için çalışmalarımızı hızlandıracağız.

*Bu amaçla, Asya-Pasifik’te Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Kore ile ortaklıklarımızı güçlendireceğiz ve Latin Amerika, Afrika ve Asya’daki ülkelerle yeni ilişkiler arayacağız. Ayrıca, Avrupa Birliği (AB) ile işbirliğimizi daha da derinleştirmeye kararlıyız. Altıncısı, ortaklar için eğitim ve kapasite geliştirmeyi önemli ölçüde artıracağız.

*Ukrayna ve Gürcistan’dan Irak ve Ürdün’e. Yedinci olarak, liderler iklim değişikliğinin güvenlik üzerindeki etkisini ele almanın ilk kez NATO için önemli bir görev olacağı konusunda anlaştılar. Bu, iklim değişikliğinin tesislerimiz, misyonlarımız ve diğer faaliyetlerimiz üzerindeki etkisinin düzenli değerlendirmelerini, iklim değişikliğini tatbikatlarımıza, savunma planlamamıza ve tedarikimize entegre etmeyi ve askeri faaliyetlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını değerlendirmek için bir metodoloji geliştirmeyi içerecektir.

*Son olarak, 2022’deki zirvemiz için NATO’nun bir sonraki Stratejik Konseptini zamanında geliştirme konusunda anlaştık. Değerlerimizi yeniden teyit ederek ve son 10 yılda güvenlik ortamımızdaki önemli değişiklikleri yansıtarak. NATO 2030 gündemi daha yüksek bir hedef düzeyi belirliyor ve İttifakımızın gelecekteki uyarlaması için net bir yön sağlıyor.