Aylardır birçok krizin, skandalın ve polemiğin yaşandığı ABD seçimlerinde sona yaklaşılıyor… Postayla oy verme işleminin bir süredir devam ettiği ABD’de milyonlarca seçmen bugün sandık başına gitti.
ABD seçmeni, yeni başkan ile birlikte 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi'nin tamamı ile 100 üyeli Senato'daki 35 sandalye için de oy kullanıyor.
Ülkede oy verme işleminin başlama ve bitiş saati, üç farklı saat dilimi nedeniyle eyaletlere göre farklılık gösterirken gelen ilk sonuçlara göre Demokratlar’ın adayı Joe Biden, mevcut ABD Başkanı olan Cumhuriyetçiler’in aday Donald Trump’tan daha az oy alsa da daha avantajlı konumda.
OYLAR DOĞRUDAN TRUMP VE BIDEN’A GİTMİYOR
ABD Başkanı’nı belirleyecek Seçiciler Kurulu’na şu anki mevcut oy durumuna göre daha fazla temsilci gönderen Biden, kritik eyaletleri aldı. Ülkede en fazla oyu alan değil, en fazla delegeyi kazanan aday başkanlık koltuğuna oturuyor. Başkan olabilmek için yeterli delege sayısı ise 270.
ABD'de yapılan seçimlerde oylar aslında doğrudan adaylara gitmiyor. Ülkedeki sisteme göre oylar Seçiciler Kurulu (Electoral College) isimli 538 seçici üyenin seçimi için kullanılıyor. Oylar her eyaletin kotası olan seçici kurul üyesi için gidiyor. Bu sayı da her eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisi'ndeki kişi sayısına eşittir.
Seçiciler Kurulu'na en çok seçici gönderen eyaletler California (55), Teksas (34), New York(31), Florida (27), Illinois (21) ve Pensilvanya'dır (21). Sadece 3 üye gönderebilen eyaletler ise Alaska, Montana, Kuzey Dakota, Güney Dakota, Delawere, Vermont ve Wyoming'dir. Fakat özel bir statüsü olan Washington DC, senatör ve Temsilciler Meclisi üyesi bulundurmadığı için Seçiciler Kurulu'na en az üye gönderen eyalet kadar üye göndermesine izin verilmiştir. Dolayısıyla toplamda 8 eyaletten 3 Seçici Kurulu üyesi çıkar.
ABD’de sandıklar açılmaya başlandı… Gelen ilk sonuçlar beklendiği gibi olurken, Biden ve Trump’ın birer eyaleti kazandıkları resmi olarak açıklandı. İlk zafer haberi Kentucky’den geldi… Beklenildiği gibi Trump, Kentucky’de zaferini ilan ederken bu açıklamadan dakikalar sonra Biden’ın da Vermont’u kazandığı duyuruldu.
İLK SANDIKLARDA BEKLENEN OLDU
Joe Biden’ın ve Trump’ın kazandığı eyaletlerde sürpriz olmazken, Delaware, Biden’ın memleketi olarak bilinirken 13 Seçici Kurulu üyesi çıkaran Virginia da son 2 seçimde Demokratlar’ın kalesi haline gelmişti.
Trump da Cumhuriyetçilerin kalesi olarak bilinen Mississippi, Alabama ve Batı Virginia gibi eyaletlerde zafer kazandı. Trump beklenildiği gibi Arkansas eyaletini de kazandı.
Sandıkların açılmasıyla birlikte adayların zaferini ilan ettiği eyalet sayısı da artıyor. Trump, Kuzey Dakota ve Güney Dakota ile birlikte Wyoming, Louisiana ve Nebraska’yı da alırken Joe Biden da kazandığı eyalet sayısını artırdı.
ABD seçimlerindeki en kritik eyaletlerden biri olan Florida’ya geçen yıl resmen New York’tan taşınan Donald Trump’ın eşi Melania Trump oyunu kullandı. Melania Trump’ın 4.500 dolarlık Gucci elbisesi uluslararası basının dikkatini çekti. 50 yaşındaki Trump üzerinde zincir deseninin olduğu elbiseyi ünlü giyim ve aksesuar markası Hermes’in ikonik Kelly modeliyle kombinledi. Trump’ın tercih ettiği tasarım çanta yaklaşık 17.000 dolarlık bir fiyat etiketine sahip.
TRUMP VİTES ARTIRIYOR
ABD Başkanı Trump, açılan ilk sandıklarda oy bazında önde olsa bile Seçiciler Kurulu’na gönderilecek temsilci sayısında geride kalmıştı… Fakat açıklanan son iki eyalette Trump bazı kritik atılımlar elde etti.
Trump’ın oyların sayımının büyük ölçüde tamamlandığı Kansas’ta Biden’ın önüne geçti. İki aday arasındaki fark 6 puan olarak görülürken böylelikle Trump, eyaletten resmi sonuç gelince Kansas’ın delegelerini de kendi hanesine yazdıracak.
BIDEN DAHA ÇOK TEMSİLCİ GÖNDERİYOR
Sandıklar açıldıktan sonra oy sayımı bazında Trump’ın gerisine düşen fakat Seçiciler Kurulu’na gönderilen delege sayısına göre öne geçen Biden, TSİ 07:46 itibariyle oy sayısında da Trump’ı geride bıraktı.
Gelen bir son dakika haberiyle birlikte Biden’ın Colorado’da da zaferini ilan ettiği açıklandı… Biden böylelikle Colorado’nun gönderdiği 9 Seçiciler Kurulu Temsilcisi’ni de hanesine yazdırmayı başardı. Öte yandan Ohio gibi kritik bir eyalette de önde götüren Biden’ın önüne geçmeyi başardı.
Biden TSİ 07:00 sularında California, Oregon ve Washington’ı da kazanırken Trump ise Idaho’yu kazandı. Böylelikle aradaki makas tekrar açıldı. Biden California’da 55 Seçiciler Kurulu üyesine sahip olurken 1992’den beri Demokratlar’ın kalesi olan California’da böylelikle sürpriz olmadı.
Kritik bir öneme sahip olan Minnesota’da da Biden ve Demokratlar zafer ilan etti… Böylelikle Biden, Minnesota’daki 10 delegeyi de kendi bünyesine kattı. Böylelikle Biden, şu an 223 delegeye sahip olurken başkanlık için 47 delegeye ihtiyacı kaldı.
Biden’ın Minnesota’yı almasından çok kısa bir süre sonra Trump’ın da Ohio eyaletinde zaferini ilan ettiği duyuruldu. Bir anda 18 delegeyi bünyesine katan Trump’ın Seçiciler Kurulu’na göndereceği temsilci sayısı da arttı.
BIDEN TEKSAS’TA İSTEDİĞİNİ ALAMADI
Eyaletlerde sayım işlemi devam ederken çok büyük bir öneme sahip olan Teksas eyaletinde Trump zaferini ilan etti… Trump resmi olarak Teksas’ın 38 Seçiciler Kurulu delegesini de elde etmiş oldu.
Donald Trump, California’nın ardından en büyük öneme sahip olan eyalette zafer kazandı. 38 delege gibi yüksek bir Seçici Kurulu üyesine sahip olan Teksas, Cumhuriyetçilerin merkezi olma geleneğini sürdürdü.
Biden seçimden önce demografik değişiklikler ve Trump karşıtı söylemin arttığı eyalette 1976’daki Jimmy Carter’ın zaferinden sonra bir ilke imza atmayı umuyordu.
MAKAS DARALIYOR
Demokrat aday Joe Biden, Arizona’da çok büyük bir öneme sahip eyalette zafer ilan etti… Böylelikle 11 Seçiciler Kurulu üyesi gönderecek olan Biden böylelikle büyük bir sürprize imza attı.
Açılan sandıklardan oyların yüzde 50’sini alan Biden, Seçiciler Kurulu’na şu anki verilerle birlikte 238 üye gönderirken sayılan oyların yüzde 49’unu elde eden Trump ise şu anki verilere göre 213 üye gönderiyor.
Böylelikle Biden, Beyaz Saray’a gidebilmek için ihtiyaç duyduğu 270 Seçici Kurulu üye sayısına bir adım daha yaklaşırken Trump da hızla farkı kapatıyor.
Bu açıklamalardan sonra son durum ise şu şekilde oldu:
Biden’ın kazandığı eyaletler: Şu anki verilere göre Biden, Washington DC hariç olmak üzere çok sayıda eyalette zaferini ilan etti. Bu eyaletler, Vermont, Delaware, Maryland, Massachusetts, New Jersey, New York, Connecticut, Colorado, New Mexico, New Hampshire, Illionis, California, Oregon, Washington ve Washington DC, Hawaii, Minnesota, Arizona, Maine.
Trump ise bu eyaletlerde zaferini ilan etti: Açıklanan resmi verilere göre Trump birçok eyalette zafer kazandı. Bu eyaletler ise sırasıyla, Indiana, Kentucky, Oklahoma, Tennessee, Batı Virginia, Arkansas, Güney Dakota, Kuzey Dakota, Alabama, Güney Carolina, Louisiana, Nebraska, Nebraska’nın üçüncü bölgesi, Utah, Missouri, Kansas, Wyoming, Mississippi, Teksas, Florida, Iowa, Montana, Teksas, Ohio.
MICHIGAN: SONUÇLARI BEKLEMEYİN
Öte yandan ABD merkezli medya kuruluşu Bloomberg, kritik eyaletlerden Michigan ile ilgili flaş bir açıklamayı kamuoyuna duyurdu.
Eyaletin üst düzey yetkililerine dayandırılan açıklamada, Michigan’daki oy sayım sürecinin devam ettiği ve nihai sonuçların yerel saatle çarşamba akşamına kadar devam edebileceği belirtildi.
WISCONSIN’DE ARA KAPANIYOR
Seçimin kaderini belirleyecek kilit eyaletlerden biri olarak gösterilen Wisconsin’de oyların yüzde 99’u sayıldı. Biden 20 bin oy farkıyla Trump’ın önünde görünüyor. Biden oyların yüzde 49.5’ini, Trump ise yüzde 48.8’ini almış durumda.
Trump 2016’da Hillary Clinton karşısında 30 bin oy farkıyla Wisconsin’i almıştı.
NEVADA’DA SAYIM DURDU
Edison araştırma şirketinin verilerine göre, Nevada’da oyların yüzde 85’i sayıldı. Eyalette, Trump ve Biden’ın yüzde 49’ar oy aldığı belirtiliyor. Kafa kafaya giden yarışta sayım işleminin Türkiye saatiyle saat 20.00’ye durduğu açıklandı.
TRUMP’TAN İLK MESAJ
ABD Başkanı ve Cumhuriyetçilerin adayı olan Trump, çok aktif kullandığı kişisel Twitter hesabı üzerinden bir açıklama yaptı… TSİ 03:00 sularında paylaşımda bulunan Trump önce seçmenleri oy vermeye davet etti.
Trump daha sonra ise, “BÜTÜN ÜLKE GENELİNDE İYİ GİDİYORUZ. TEŞEKKÜRLER!” mesajını paylaştı.
TRUMP’A BİR KÖTÜ İKİ İYİ HABER
Edison araştırma şirketi sandık çıkış anketleri ile birlikte Trump’ın seçmenlerini nasıl çeşitlendirdiğini gözler önüne serdi… Yapılan araştırmaya göre yaşlı Latin kökenli seçmenin yaklaşık yüzde 40’ı Trump’a oy verirken bu sayı 2016 seçimlerinde yüzde 25 seviyesindeydi. Ülke genelinde farklı bir etnik kökene sahip olmayan ve beyaz olmayan seçmenin yüzde 25’i Trump’a oy verirken bu oran 2016 yüzde 21 seviyesindeydi.
Fakat üniversite eğitimi almamış beyaz seçmenin Trump’a verdiği oy düştü. Sandık çıkış anketlerine göre Trump’a ülke genelinde üniversiteye gitmemiş beyazlardan gelen oy oranı yüzde 62. Bu oran 2016’dan beri yüzde 4’lük bir düşüş anlamına geliyor.
BU EYALETLERE DİKKAT
ABD’de yapılan seçimlerde hem demografik olarak hem de seçmenlerin gönderdiği Seçiciler Kurulu üyesi sayısına göre en kritik eyaletlerde sandıklar kapandı… 16 temsilci çıkaran Georgia, 29 temsilci çıkaran Florida, 15 temsilci çıkaran Kuzey Carolina, 4 temsilci çıkaran New Hampshire, 18 temsilci çıkaran Ohio, 16 temsilci çıkaran Michigan, 20 temsilci çıkaran Pennsylvania, 38 temsilci çıkaran Teksas, 10 temsilci çıkaran Wisconsin, 10 temsilci çıkaran Minnesota, 11 temsilci çıkaran Arizona, 6 temsilci çıkaran Nevada, 6 temsilci çıkaran Iowa’da sandıklar kapandı ve oy sayım işlemine başlandı.
KANYE KENDİNE OY VERDİ
Geçen aylarda başkanlık seçimine dahil olduğunu açıklayarak adaylığını duyuran fakat birçok eyalette başvuru tarihini kaçırdığı için daha yarışa başlamadan büyük darbe alan şarkıcı ve tasarımcı Kanye West de oy kullandı…
West, sosyal medyada yaptığı paylaşımlarda kendine oy verdiğini duyurdu. Kanye West, hayatında ilk kez oy verdiğini dile getirirken ilk oyunun da kendisine gittiğini söyledi.
BAHİS ŞİRKETLERİ ÇARK ETTİ
Seçimlerden önce Joe Biden’ı favori gösteren bahis şirketleri sandıkların açılmasıyla birlikte yön değiştirdi… İngiliz haber ajansı Reuters’ın servis ettiği haberde, bahis şirketleri Trump’ı favori göstermeye başladı.
İngiliz bahis şirketi Betfair, Trump’ın ikinci kez Beyaz Saray’da göreve başlamasına yüzde 60 ihtimal verirken bu oran sadece birkaç saat önce yüzde 39 seviyesindeydi.
Aynı bahis şirketi Biden’ın kazanma ihtimalini ise yüzde 61’den yüzde 40’a düşürdü. Betfair Sözcüsü Sam Rosbottom, “Trump çok güçlü bir şekilde Biden’ı geride bıraktı ve ön sırada. Bu gece Biden için çok gerilimli olabilir” dedi.
Öte yandan Smarkets Exchange isimli şirket de Trump’ın kazanma ihtimalini yüzde 39’dan yüzde 65’e çıkardı. Biden’ın kazanma ihtimalini ise yüzde 61’den yüzde 35’e düşürdü.
Oy sayım işlemine geçildikten sonra ABD’de ilginç bir trend dikkat çekti… Arama motoru Google’a “yakınımdaki içki satan dükkanlar” diye arama yapanların sayısı bir anda arttı.
SANDIKLAR NE ZAMAN KAPANIYOR?
ABD Başkanlık seçiminde, her eyalette sandıkların kapanma saati farklılık gösteriyor. Türkiye saati ile 02.00'de, Indiana ve Kentucky eyaletlerinde oy verme işlemi sona erecek. Diğer eyaletlerde ise oy verme işleminin sona erme saatleri şu şekilde:
Georgia, Güney Carolina, New Hampshire – TSİ 03.00
Ohio, Kuzey Carolina – TSİ 03.30
Florida, Michigan, Pensilvanya, Arkansas, Oklahoma, Mississippi, Alabama- TSİ 04.00
Teksas, New York, Arizona, Colorado, Minnesota, Wisconsin- TSİ 05.00
Nevada, Iowa, Utah- TSİ 06.00
Washington, Oregon, California- TSİ 07.00
Alaska, Hawaii- TSİ 08.00