Türkiye köpek ırkı çeşitliliği bakımından zengin bir ülke. Bu zenginliğin korunması amacıyla 2006 Ekim ayında ''Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu (KIF) kuruldu. Beş ırk derneğinin bir araya gelmesiyle oluşturulan kurum, 14 Ekim 2010 tarihinde Uluslararası Köpek Federasyonu’na (FCI) üye oldu. KIF, amaçları doğrultusunda, Kinoloji seminerleri, sınavlar, ulusal ve uluslararası yarışmalar düzenliyor.
Söyleşi ve fotoğraf: Erol Tekel
Kinoloji Federasyonu, Kangal Çoban Köpeği’nin ırk standardı belirleme ve gen haritası çıkarılma işlemlerini ise bitirmiş durumda.
Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu Başkanı Yard. Doçent Ümit Özkanal ile bir söyleşi gerçekleştirdik.
Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu ne zaman kuruldu?
Federasyonumuz 2006 Eylül ayında 5 derneğin bir araya gelmesiyle kuruldu. Öncelikli amacımız ülkemiz sınırları içindeki köpek ırklarını Uluslararası Köpek Federasyonu (FCI) nezdinde Türkiye adına kayıt ve tescil ettirerek tanınmasını sağlamaktır. Avrupa'da üniversitelerin veterinerlik fakültelerinde Kinoloji bölümleri bulunmaktadır. Ne yazık ki ülkemizde böyle bir yapılanma yok. Bir soy kütüğü sistemi oluşturarak köpekleri bu soy kütüğüne kayıt etmek, kayıtlı köpeklerin eşleşmelerini sağlayarak sağlıklı bir şekilde üremelerini sağlamak amacımızdır. Federasyonumuz, maddi gereksinimlerini ise köpek kayıtlarından ve yarışmalardan elde ettiği gelirlerle karşılıyor. Bundan sonra rahat edeceğimizi düşünüyorum, çünkü bir sponsorumuz var.
Çalışmalarınız doğrultusunda Anadolu'da tespit ettiğiniz köpek ırkları nelerdir?
Kangal Çoban köpeği, Akbaş Çoban köpeği, Aksaray Malaklısı, Anadolu Sultan Tazısı, Arabacı Palisi, Barak, Mardin köpeği, Zerdava, Güneydoğu tazısı, Kars çoban köpeği, Osmanlı sarı köpeği, Siyah Seter, Arap kopoyu, Macar kopoyu bugüne kadar tespit ettiğimiz köpek ırklarımız. Çok büyük bir coğrafyaya ve farklı iklim türlerine sahip ülkemizde tespit edemediğimiz en az 10 köpek ırkının daha olduğunu düşünüyoruz. Bu köpek cinslerinin her biri için dernek kurma çalışmaları devam ediyor. Şu anda federasyonumuza 22 ırk derneğe kayıtlı ve dernekler bize yıllık aidat ödemekte.
Köpekler konusunda eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarınız nelerdir?
Kinoloji seminerleri düzenliyoruz. Bu seminerlere köpek uzmanlarını ve köpek eğitimcilerini davet ediyoruz. Sosyal medyayı etkili kullanıyoruz. Ayrıca ileride kendimize ait yazılı veya görsel bir yayın organı yapılanması düşünüyoruz. Hayvan severlerle sürekli iletişim halindeyiz. Köpek sahiplerinin köpeklerini yetkililerimiz kayıt altına alıyor. Köpeklere mikroçip takılıyor ve soy kütüğü belgesi düzenleniyor. Bu durumda hedef kitlemiz hayvan severlerin yardımıyla sürekli büyümekte.
Düzenlediğiniz yarışma ve sınavlardan bahseder misiniz?
Sınavları ırk dernekleri düzenler. Her ırkın gerektirdiği koşullar vardır, sınavlar buna göre yapılır. Yarışmalara ise soy kütüğü olan her köpek katılabilir. Yarışmalar ırk standartları ve mera yarışmaları olarak ikiye ayrılır. Irk yarışmalarında köpeğin fiziksel özelliklerine bakılır. Mera yarışmaları ise av köpekleri için doğal ortamda yapılır. Köpeğin av yapıp yapmadığına bakılır.
Uluslararası Köpek Federasyonu (FCI) ne zaman kuruldu?
FCI 22 Mayıs 1911 tarihinde, köpeklerle ilgili her alandaki faaliyetleri, ayrıca safkan köpekler ve ırklarını her türlü yol ve yöntemle teşvik etmek, desteklemek ve korumak amacıyla kuruldu.
1’inci Dünya Savaşı nedeniyle kurum yok oldu ancak 1921 yılında yeniden kuruldu. Kurucuları arasında Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Hollanda yer alır. Günümüz itibariyle her ülkeden bir tane olmak üzere 86 üyesi bulunan, dünya çapında dev bir organizasyondur. FCI'ya kayıtlı 329 farklı köpek ırkı vardır.
Uluslararası Köpek Federasyonu'na ne zaman üye oldunuz?
14 Ekim 2010 tarihinde “anlaşma üyesi” statüsünde üyeliğe kabul edildik. Bize rehber olarak Kinolog Dr. Milivoje Urosevic'i tayin ettiler. İkinci aşama olarak, üyeliğimizi ara üye statüsüne, daha sonra da tam üye statüsüne taşımamız gerekiyor. FCI ile birlikte bugüne dek üç uluslararası ırk standardı yarışması düzenledik. Bize bir gözlemci ve hakem gönderildi. Yarışma sonuçları rapor halinde FCI'ya sunuldu. Hatta 23 Ekim 2011 tarihinde Eskişehir'de, FCI HakemKurulu Başkanının hakemlik yaptığı “Köpek Irk Standartları Yarışması”nda bir Kangal Çoban köpeğimiz yarışmanın en iyisi unvanını kazandı. Artık yılda en az 8 ulusal, 4 tane de Uluslararası ırkstandardı yarışmaları düzenliyoruz.
Bir köpek ırkının tespiti aşamasında neler yapılmaktadır?
İlk olarak, o ırka ait, üzerinde çalışılacak olan köpekler belirlenir. Bu köpeklere mikroçip takılır. Erişkin köpeklerin 16 yerinden çeşitli ölçümler alınır, değerlendirilir. Irk standardı FCI ölçütlerine göre yazılır, söz konusu standart üye ülkelere yollanarak o ırk ulusal ırk ilan edilir. Irkın iyi örnekleri üzerinde bir eşleşme programı oluşturulur ve doğan yavrular KIF soy kütüğüne kaydedilir. Bu yavruların karakterleri ve fiziksel özellikleri incelenir. Bu süreçteki tüm çalışmalar en az 8, en çok 10 yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Çalışmalarımız doğrultusunda Kangal Çoban köpeğinin gen haritasının çıkarılma işleminde sona gelinmiştir. Anadolu Sultan Tazısı, Aksaray Malaklısı, Akbaş Çoban Köpeği ırklarının gen haritası çıkarılma işlemi ve ırk ölçüm işlemlerine başlanmıştır.