Oxford Üniversitesi Felsefe bölümünün mülakat soruları yayınlandı. Söz konusu epistemik mantık bulmacaları, yani bilgi hakkında akıl yürütmeyle ilgili soruları, her yıl binlerce adayı eliyor. Aşağıda yer alan üç sorunun tamamı, son yıllarda Oxford Üniversitesi Felsefe Bölümü kabul sınavında soruldu. Hemen hemen tüm adaylar başlangıç sorularına doğru yanıt verdi, ancak takip eden sorular o kadar kolay değil.
AKIL YÜRÜTME BECERİSİNİ ÖLÇÜYOR
Bununla birlikte, tüm sorular Oxford Üniversitesi’nde matematik filozofu olan Joel David Hamkins tarafından paylaşıldı. Mantık Profesörü olan Hamkins, öğrencilerin yeni bir konu hakkında düşünmeye nasıl yaklaştıklarına dair bir fikir verdiği için, mantıklı akıl yürütme yoluyla öğrenci adaylarını çalıştırmayı sevdiğini söyledi. Hamkins, "Bu sorular aracılığıyla adayların kişiliklerini, azimlerini ve başkalarından gelen yararlı önerileri kabul etme yetenekleri de dahil olmak üzere, rasyonel bir şekilde tartışabilme yeteneklerini görüyoruz. Bu yüzden mülakat, soruları kendi başlarına çözüp çözemeyeceklerini test etmekle kalmıyor. Aynı zamanda öğrencilerin çözüm yaklaşımlarının tüm sürecin gerçekleştiği anda ortaya çıktığını görüyoruz. Bu, kabul için değerli olan bir durum” dedi.
İşte Oxford Üniversitesi'nin mülakat soruları... İyi şanslar!
1.STEPHANIE'NİN SÜRPRİZİ
Stephanie, arkadaşları Rowan ve Colleen'i evine davet etti. Onlara, mavi karelerden birinin altına bir hediye sakladığını söyledi. Stephanie özel olarak Rowan'a hediyenin satır numarasını ve Colleen'e ise yer aldığı sütunu söyledi. Bu konuşmalardan herkesin haberi oldu.
Rowan: Hediyenin nerede olduğunu bilmiyorum ama Colleen'in bilmediğini de biliyorum.
Colleen: İlk başta hediyenin yerini bilmiyordum. Ama şimdi nerede olduğunu biliyorum.
Rowan: Bu durumda, artık nerede olması gerektiğini de biliyorum.
SORU: Hediye hangi karenin altında?
2. KARO PARTİSİ
Sheila ve Colin bir partide eğlenmektedir. Aşağıdaki renkli karolardan birinin altına bir sürpriz gizlenmiştir. İki arkadaşa özel olarak sürprizin nerede olduğu hakkında bir bilgi verilir. Buna göre, Sheila karonun şeklini, Colin ise karonun rengini bilmektedir. Bu ve başka bir bilgi verilmediği herkes tarafından bilinmektedir.
Ev sahibi: Sürprizin nerede olduğunu ikinizden biri biliyor mu?
. . . Garip uzun sessizlik. . .
Ev sahibi: Şimdi biliyor musun?
. . . Daha garip bir sessizlik. . .
Sheila ve Colin: (aynı anda): Şimdi nerede olduğunu biliyorum!
SORU: Sürpriz nerede?
3. ALICE'İN KUTULARI
Alice, arkadaşları Caroline ve Susan'ı evine davet etmiş ve önlerindeki masaya birkaç kutu koymuştur.
Kutular ise şu şekilde;
-Küçük kırmızı kutu
-Orta boy kırmızı kutu
-Büyük siyah kutu
-Küçük mavi kutu
-Büyük mavi kutu
Ardından, Alice, arkadaşlarına kutulardan birine bir hediye koyduğunu söyler. Özel olarak Caroline'a kutunun rengini, Susan'a da kutunun boyutunu açıklar. İkisi de birbirlerinin bu bilgileri aldıklarından haberdardır.
Caroline: Hediyenin hangi kutuda olduğunu bilmiyorum ve Susan'ın bilmediğini de biliyorum.
Susan: Sen konuşmadan önce, hediyenin hangi kutuda olduğunu bilmediğini biliyordum.
Caroline: Ah, şimdi bunu söylediğine göre, birden aklıma hediyenin hangi kutuda olması gerektiği geldi.
Soru: Hediye hangi kutuda?
CEVAPLAR
BİRİNCİ SORUNUN CEVABI: A2
Rowan sürprizin nerede olduğunu bilmiyorsa, 3. satırı eleyebiliriz (3. satır söylenseydi doğru kareyi bilirdi.)
Colleen'in bilmediğini biliyorsa, 4. satırı eleyebiliriz (çünkü tek yol bu olurdu, Collen'ın başlangıçta doğru kareyi bilmesi mümkün olabilir, eğer C4 olsaydı.)
Colleen şimdi doğru kareyi biliyorsa, kendisi için tek bir seçeneğin kaldığı sütunu biliyor olmalıdır. Bu sütun A'dır ve dolayısıyla doğru kare A2'dir.
İKİNCİ SORUNUN CEVABI: KIRMIZI ÜÇGEN
Sheila'nın diyalogdan önce doğru karoyu bilmesinin tek yolu ona "kare" söylenmesidir ve Colin'in bilmesinin tek yolu da ona "sarı" söylenmesidir. Ev sahibi ilk soruyu sorduğunda sessiz oldukları için doğru döşemeyi bilmediklerini varsayıyoruz ve böylece kare ve sarı karoları eleyebiliriz.
Sheila'ya 'daire' söylenmiş olsaydı, şimdi doğru döşemeyi bilirdi, çünkü geriye sadece bir daire kaldı.
Colin'e 'mavi' denilseydi, o da doğru döşemeyi bilirdi. Ancak ev sahibi ikinci soruyu sorduğunda ikisi de sessiz kaldığından, doğru döşemeyi bilmediklerini varsayabiliriz ve bu nedenle döşemenin kırmızı ve üçgen olması gerektiği sonucunu çıkarabiliriz.
ÜÇÜNCÜ SORUNUN CEVABI: KÜÇÜK MAVİ KUTU
Bu soru, diğerlerinden biraz daha zor, çünkü çizim yok. Bunu kolaylaştırmak için, sütunların kırmızı, siyah ve mavi olduğu ve satırların küçük, orta ve büyük olduğu 3x3'lük bir tablo çizme ili kolaylaştırabilir. X ile işaretlenmiş olası kutular böylece şu şekilde görünecektir;
XOX
XOO
OXX
Caroline kutuyu bilmiyorsa, cevap 'siyah' olamaz. Eğer Susan'ın bilmediğini biliyorsa, Caroline'a 'kırmızı' da söylenmiş olamaz, çünkü ona 'kırmızı' söylenmiş olsaydı, o zaman Susan'a 'orta' denilmiş olma ihtimali vardır, bu durumda Caroline söylemezdi.
Susan'ın bilmediğini bildiğini söyleyebilmek. Caroline'a 'mavi' dendiğini gösteriyor. Şimdi, Caroline konuşmadan önce Susan, Caroline'ın doğru kutuyu bilmediğini biliyorsa, Susan'a "büyük" söylenmiş olma olasılığını ortadan kaldırabiliriz. Eğer ona 'büyük' denilseydi, Caroline'ın bilmediğini kesin olarak bilemezdi. Kutu mavi olduğundan ve büyük olmadığından, geriye kalan tek seçenek küçük ve mavidir.