Sayıştay'ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2019 yılı denetim raporu yayımlandı. 31 Mart 2019 yerel seçiminin iptal edilip 23 Haziran'da tekrarlanması nedeniyle yılın ilk yarısında AKP, son yarısında ise CHP'nin yönettiği İBB'nin denetim raporunda dikkat çeken tespitler yer aldı. Bu tespitlerin başında da İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun seçim vaadi olan 4 yaş ve altındaki çocukların annelerine verilen ücretsiz ulaşım kartı geldi. Yaklaşık 100 bin annenin yararlandığı ücretsiz kartlar, mevzuata aykırı bulundu. Sayıştay raporunda, toplu taşıma araçlarında bazı günlerde bazı kişiler için indirimli-ücretsiz kullanım hakkı verildiği ancak bu konuda yetkinin cumhurbaşkanında olduğu belirtildi. İBB'nin mevzuatında yer almadığı halde, bazı günlerde tüm kişilere, bazı günlerde ise öğrenci ve sınav görevlileri, 0-4 yaşında çocuğu olan anneler gibi belirli bazı kesimlere ücretsiz olarak hizmetten yararlanma hakkı tanıdığı hatırlatıldı. Bu ücretsiz geçişlerin bedellerinin, toplu taşıma işletmecilerine belediye bütçesinden ödendiği ifade edildi.
“MEVZUATTA KARŞILIĞI YOK”
Mevzuatta taşıma hizmeti bedellerinde indirim yapılabileceğine dair hüküm bulunmayan YGS-LYS-YKS gibi sınavların olduğu günlerde veya sınav görevlileri, öğrenciler, 4 yaşın altında çocuğu olan anneler gibi mevzuatta ücretsiz-indirimli yararlanma hakkı tanınmayan kişilere meclis kararı ile uygulanan ücretsiz-indirimli kullanımların mevzuatta herhangi bir karşılığının olmadığı kaydedildi. Raporda “Bu şekilde bir uygulama yapılması da, uygulamadan kaynaklanan bedellerin belediye bütçesinden ödenmesi de mümkün görülmemektedir” denildi. Raporda, İstanbul Kart Yönetmeliği hükümleri uyarınca bazı kişilerin denetim kartı adı altında toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak faydalandırılmaları da mevzuata aykırı bulundu. Raporda, ücretsiz kullanımlar karşılığında ilgili işletmecilere belediye bütçesinden gelir desteği ödemesi yapılması da uygun bulunmadı.
“YETKİ CUMHURBAŞKANI'NA AİT”
İBB'nin verdiği yanıtta trafik yoğunluğunun azaltılması amacıyla bazı günlerde ücretsiz-indirimli tarife uygulandığının belirtildiği aktarılarak “Hangi amaçla olursa olsun, hizmet sunumunda ücretsiz veya indirimli tarife uygulama belirleme yetkisi 4736 sayılı kanun gereğince Cumhurbaşkanına aittir. Mevzuata göre, toplu taşıma araçlarından kimlerin ücretsiz veya indirimli olarak yararlanabilecekleri belirlenmiş olduğundan, mevzuatında yer almayan kullanıcılara bazı günlerde ücretsiz veya indirimli yararlanma hakkı tanınmaması ve karşılığının bütçeden ödenmemesi uygun olacaktır” denildi.
NE OLMUŞTU?
2019 yılının denetim raporuna giren annelere ücretsiz kart kararı 2020 yılı içinde alınmıştı. İBB Toplu Ulaşım Hizmetleri Şube Müdürlüğü'nün Ekrem İmamoğlu'nun seçim vaadi olan 4 yaş ve altındaki çocukların annelerine ücretsiz ulaşım kartı vermek üzere hazırladığı teklif ilk olarak 16 Ocak 2020 tarihli İBB Meclis oturumunda gündeme gelmişti. AKP-MHP grubunun çoğunlukta olduğu İBB Meclisi'nde Sayıştay'dan olumlu görüş alınması şartı ile annelere ücretsiz kart verilmesi teklifi uygun bulunmuştu. Bunun üzerine İBB yönetimi Sayıştay Başkanlığına yazı gönderdi. Sayıştay'dan gelen görüş yazısında kamu kurum ya da kuruluşlarına istişari mahiyette bir görüş bildirme görevlerinin bulunmadığı, bu konuda görüş verilemeyeceği bildirildi.
Sayıştay yazısından sonrasında konu 17 Temmuz tarihli meclis oturumuna geldi. İlgili komisyonlar tarafından hazırlanan raporda, 4 yaş ve altında olan çocukların annelerine ücretsiz ulaşım kartı verilmesi ve toplu taşıma kuruluşlarının ücretsiz taşıma nedeniyle uğradıkları kayıpların belediye bütçesinden karşılanması Sayıştay kanununda belirtilen usulün belediye yönetimi tarafından izlenmesi kaydıyla uygun bulundu. Karar oybirliği ile kabul edildi.