Avrupa nın bir çok ülkesinde yabancı sınırlaması ya kaldırılmış yada belli bir standarda indirgenmiş bulunmaktadır. Örneğin İngiltere Premier Ligi’ n de yabancı sınırlaması bulunmamakta ve takımlar sahaya istedikleri kadar yabancı ile çıkabilmektedirler. İspanya LA Liga da ise Avrupa Birliği pasaportu olmayan 3 oyuncu ilk 11 de oynatılabilir maddesi var. Ancak zaten Brezilya, Arjantin ve Şili gibi güney Amerika ülkeleri oyuncuları dışında Afrika, Avrupa ve hatta bazı Asya ülkelerinin vatandaşları aynı zamanda Avrupa Birliği vatandaşı da sayıldıkları için takımlar İngiltere örneği gibi sahada istedikleri kadar İspanyol uyruğu dışında uyruğa sahip oyuncu ile yer almaktalar.
Ülkemizde yabancı sınırlaması tarihine bakıldığında son 15 yılda büyük değişimlerin olduğunu ve sürekli bir kararsızlık, doğruyu bulamama durumunun yaşandığını görüyoruz. Galatasaray’ın UEFA Kupası’nı kazandığı sezon olan 1999-2000 sezonunda kadrosunda yalnızca 3 yabancı bulunduruyordu. Daha sonraları bu sayı TFF tarafından 4, 5 ve 6 ya kadar çıkarıldı. Aslında asıl tartışma konusu ilk 11 de bulunacak yabancı sayısı da değil. Aslında asıl sıkıntı doğuran mevzu yedek kulübesi ve kadroda kaç yabancı bulunabileceği. Örneğin bundan 3 sezon kadar önce ilk 11 de 6 yabancı kadroda ise sınırsız yabancı bulundurma hakkı bulunurken, daha sonra 6+2+2 denilen ve ilk 11 de 6 yabancı, yedek kulübesinde 2 yabancı ve ilk 18 dışında ise 2 yabancı; yani kulüplerin sözleşmeli olarak toplamda 10 yabancı bulundurabilmesi kararı alındı. Son olarak ise bu sezon başında 6+0+4 adı verilen ve bence oldukça komik ve manasız olan yeni sistem getirildi.
Bu sistemin komik ve manasız oluşu ise yedek kulübesine alamadığınız ancak tribünde oturtabildiğimiz 4 yabancı ile alakalı. Zira kulüpler büyük paralar ve zor sözleşmeler göze alarak getirdikleri 4 adet yabancıyı oynatamayıp tribünde oturtmak zorunda kalıyorlar. Hem bu oyuncuların istikrarsız performans göstermelerini sağlıyor bu sistem, hem de oyuncunun oynamadan kulüpten maaş almasına sebep oluyor. Önümüzde ki sezon için ise, eğer bir değişiklik olmazsa 5+0+3 kararının uygulanacağı konuşuluyor.
Yabancı sınırlamasını savunanların çoğu, milli takımın başarısızlıklarından ve altyapıdan gelen gençlerin yabancı oyunculardan ötürü kadrolarda yer bulamamasından yakınmaktalar. İşte bu noktada yine İngiltere, ispanya ve Almanya gibi ülkelerin durumları önem kazanıyor. Zira özellikle İspanya ve Almanya son yıllarda hem milli takım hem de kulüp takımları bazında büyük başarılara imza atarlarken, yetiştirdikleri ve milli takımlarına kazandırdıkları genç yıldızlarla da dünya futboluna hizmet etmektedirler. Yani yabancı sınırlaması olmayan bu ülkelerde genç yetenekler şans bulabilmekte ve formayı kaparak kendilerini ispat etmektedirler. Peki Türkiye de neden bu durum gerçekleşememektedir? Çünkü Türkiye nin asıl sorunu zihniyet meselesidir. Yıldız oyuncu getirmenin başarıyı getireceğine olan yanlış inançla ilgilidir. Her sene dünya paralar verilerek getirilen yıldızların sezon sonlarında bırakın başarı getirmeyi, takım içi dengeleri bozduğu ve hatta kulübü büyük mali sıkıntılarla baş başa bırakan davalarla kulüpten ayrıldığı görülmektedir.
Üstelik yabancı sınırlamasından ötürü Türk oyuncusunun değerinin olması gerekenden fazla fiyatlara çıkması ve bu durumun da özellikle büyük kulüplerimizi zor durumda bırakması da yine bu durumun getirdiği kötü sonuçlardandır. Yerli oyuncuların “nasıl olsa kadroda benim bölgemde kalifiye yabancı yok, formam garanti” tarzı düşünceleri ise, rekabet ortamının getireceği başarıyı da engellemektedir.
Yapılacak olan şey yabancı sınırlamasını belli kriterlere bağlayıp, altyapıya önem vermektir. Peki nasıl bir sistem? Yine Avrupa ülkelerinden örneklerle gidelim; Almanya bu konuda şöyle diyor; En az 12 Alman futbolcu kadroda bulunması şartı var. En az 8 futbolcu ise altyapıdan yetiştirilmeli. Belçika ise her sezon en az 6 futbolcu altyapıdan yetiştirilmelidir derken, İngiltere'de alınan yabancı oyuncuların milli takımlarında oynama sayılarına bakılmaktadır. Bizde de bu tarz kriterlerle yabancı oyuncu sayısı da, altyapı sorunu da çözülmelidir.
Önemli olanın yabancı sayısı değil yerli ve yabancı oyuncu kalitesi olduğunu unutmamalıyız. Ne kadar kaliteli yabancı oyuncular gelirse ligimiz o kadar kaliteli futbola kavuşur. Yerli oyuncular da bu rekabete uyum sağlamak için daha çok çalışır ve kendi kalitelerini yükseltirler. Yabancı sınırlaması türk futbolunun gelişiminin önünde ki en büyük engeldir.
Saygılarımla
Olcay Şeker