Tüm bunlar sağlıklı ve zinde kalmak için spor yapmak isterken sizi sakatlanma riski ile karşı karşıya bırakabilir. Memorial Hizmet Hastanesi Ortopedi Bölümü’nden Op. Dr. Tuluhan Yunus Emre, spor sakatlanmaları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Spora yeni başlayanlar bunlara dikkat etmeli!
Spor yapanların yeterli ısınma ve germe hareketlerini yapmaması, spora uygun ekipman seçilmemesi, yanlış yerlerde yanlış sporların yapılması sonucu sakatlıklarda da artış gözlenmektedir. Hangi spor yapılırsa yapılsın mutlaka öncesinde 5-10 dakika ısınma ve germe hareketleri uygulanmalıdır. Spor yapacak olan kişiler asla tok karnına spor yapmamalıdır. Yapılacak spora göre ayakkabı ve giyim eşyası seçilmelidir. Sportif aktivite sırasında terleme ile sıvı ve elektrolit kaybı olacaktır. Özellikle sıcak havalarda bu çok miktarda olur ve mutlaka takviye edilmesi gerekmektedir. Bunun için 15 dakika önceden az miktarda sıvı ya da sportif içeceklerden alınmalıdır ve buna spor sırasında da belirli aralıklarla devam edilmelidir. Spor esnasında kaslarda meydana gelecek kramp ya da ağrı sonrası, yapılan spora hemen ara verilmelidir. Bir süre dinlenme sonrası kişinin şikayetleri devam edecek olursa, sporun orada kesilmesi gerekmektedir.
Halı saha maçlarında saha seçimi önemli!
Spor yapacak kişilerin öncelikle, o sahanın zemininin spor yapmaya elverişli olup olmadığına bakması gerekmektedir. Halı sahanın zemini, halı liflerinin uzunluğu, üzerine dökülen kumun cinsi, miktarı çok önemlidir. Daha sonra bu zemine uygun ayakkabı ve giysiler kullanılmalıdır. Halı sahaya uygun giyilecek bir ayakkabı ile zeminle ayakkabı arasında kayma sağlanabilir ve buna bağlı sakatlıklar en aza indirilebilir. Bu arada dikkat edilmesi gereken bir husus, mutlaka o sahanın ilk yardım paketlerinin gözden geçirilmesi ve ilk yardım yapacak deneyimli bir elemanları olup olmadığı kontrol edilmelidir. Çoğu halı sahada sakatlık sonrası uygulanacak buz kompresi bulunmamakta ve sakatlanan kişinin daha fazla kanama olmakta, iyileşme gecikmektedir. Yapılacak buz kompresi ve sakatlanan kısmın bandajlanması, iyileşme süresinin kısalmasını sağlayacaktır. Bu tür maçlarda sakatlık oluşması durumunda, ayağın burkulması, dizin sakatlanması, ya da adalelerin bıçak batma tarzında yanma olması durumunda meydana gelecek ikincil bir zedelenme, ciddi sakatlanmalara yol açabilir.
Geçmeyen ağrılarda mutlaka bir ortopediste başvurulmalı
Kısa sürede iyileşebileceğiniz bir durum yerine; menisküs yırtığı, ön çapraz bağ kopması, ayak bileğinizde bağ kopuğu ya da kırık nedeni ile ameliyata kadar uzanan önemli sakatlıklar açığa çıkabilir. Bunların oluşmaması için herhangi bir zedelenme ya da sakatlık anında derhal sporu bırakınız ve o bölgeye buz kompresi uygulayınız. Bu uygulamaya her saat başı 15-20 dakika olarak 24 saat devam edilmelidir. Bu arada sakatlanan bölge bandajlanmalı ve istirahate alınmalıdır. Eğer bu uygulamalar sonrası şikayetleriniz artan hızda devam ediyorsa mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurmalısınız.
Menisküs zedelenmeleri en çok kadınlarda görülüyor
Her dizde iç ve dışta birer adet olmak üzere 2 menisküs vardır. Menisküs dizde uyluk ve baldır kemiği arasında conta vazifesi görür. Dizde eklem kıkırdağı kemiklerin son kısımlarını kaplar ve eklem oluşur. Eklem kıkırdağı sert ve kaygandır ve yüzeylerin birbiri üstünde hasar vermeden kaymasını sağlar. Futbolcu sakatlanması olarak bilinen fakat ameliyat ettiğimiz hastalara bakarak daha çok kadınlarda gördüğümüz menisküs zedelenmeleri her yaşta olabilir, fakat her yaş grubu için nedenler değişiktir. Genç insanlarda menisküsler sert ve lastik gibidir. 30 yaşın altında ani dönme zedelenmeleri sonrası sık görülür. Genç yaşlarda sportif aktivitelerde sık oluşur. Yaşlılarda menisküs yaşla zayıflar. Doku dejenere olur ve yırtılması kolaylaşır. Ufak bir zedelenme sonrası, çömelme sırasında, merdiven inip çıkarken ve arabadan inerken dahi yırtılabilir. Yaşlı insanlarda menisküs yırtığı genellikle dizin kireçlenmesi (osteoartritis ) ile birlikte olur. Orta yaş hanımlarda çömelerek yapılan işlerde menisküs yırtıkları sık olarak görülür.
Spor sakatlanmalarını önlemek için;
• Bir spora başlayacaksanız yeterli oranda antrenman yapmalısınız. Seçtiğiniz spora uygun belirli aralıklarla yapılan antrenmanlar, sizi yaptığınız spora daha uygun hale getirecek ve sakatlık olasılığı da bu oranda azalacaktır.
• Yaptığınız sporun kurallarını çok iyi bilmelisiniz. Özellikle temas sporlarında bu daha çok önem kazanır. Kurallara uyulmadan yapılan sporlarda sakatlık oranı artmaktadır.
• Yaptığınız spora göre dizlerimizi, ellerimizi, gözümüzü, dişlerimizi ve başımızı koruyucu araçlar kullanmalısınız. Giydiğiniz ayakkabıların içlerindeki destekler daima gözden geçirilmeli ve aşil tendonunu korumak için mutlaka topuk rampası, konulmalıdır.
• Sakatlıkların önlenmesinde dinlenmenin ayrı bir önemi vardır. Yorgun olarak yapılan spor sonrası sakatlık oranlarında önemli derecede artma görülmektedir. Aynı şekilde sporun uzun süre yapılması vücudunuz için zararlı olacaktır ve sakatlığa davetiye çıkaracaktır. Vücudunuzun önce dinlenmesi gerektiğini ve daha sonra spor yapmanız gerektiğini unutmamalısınız.
• Yapılacak her sporun öncesinde mutlaka iyi bir ısınma ve germe yapılmalıdır. İyi ve doğru bir şekilde yapılacak ısınma ve germeler, sizi yapacağınız spora daha uygun hale getirir ve sakatlık riskini azaltır.
• Yorgun olduğunuzda ya da ağrınız olduğunda asla spor yapmamalısınız. Ağrı size bir problem olduğunu göstermektedir. Üzerine gitmekle daha ciddi sakatlıklarla yüz yüze kalabilirsiniz.